Σήμερα συμπληρώνονται (11/02) 52 έτη από το θάνατο της Σύλβια Πλάθ (Sylvia Plath 1932-1963). Με αυτό το άρθρο θα ήθελα να γιορτάσω τα δυο έτη αρθρογραφίας στο MinoanBee.
Η Sylvia Plath ίσως να είναι η πιο γνωστή σύγχρονη Αμερικανίδα ποιήτρια. Η υστεροφημία της υπερκάλυψε το κενό της αναγνωρισιμότητας της όσο βρισκόταν εν ζωή και αυτό αποδείχθηκε όταν βραβεύθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ μετά θάνατον. Πολλοί από εσάς θα αναρωτηθείτε πως συνδέεται η Plath με τις μέλισσες; Ο συνδετικός κρίκος ήταν ο πατέρας της ο οποίος εκτός από καθηγητής βιολογίας (με εξειδίκευση στις άγριες μέλισσες-Βομβίνους) εμφύσησε την αγάπη του για αυτές. Μέσα από τα κείμενα της και τα ποιήματα της η Plath αποδεικνύει με τον πιο έντονο τρόπο πως είναι μια εξαιρετική γνώστης της μελισσοκομίας καθώς οι περιγραφές της είναι γλαφυρές. Ακόμα και οι χειρισμοί αποκαλύπτουν στο αναγνωστικό κοινό μία επιδέξια μελισσοκόμο, με καθημερινές αλλά και υπέρμετρες ανησυχίες...
Η Plath μέσα από τους στίχους της γεννά ερωτήματα:
Υπάρχει καμία βασίλισσα μέσα;
Αν υπάρχει είναι γριά,
Τα φτερά της σκισμένες εσάρπες, το μακρύ κορμί της
Αποψιλωμένο από την αίγλη του-
Φτωχό και γυμνό κι ακόμη ντροπιασμένο, καθόλου βασιλικό.
Στίχοι από το ποίημα "Κεντριά"
Πόσες φορές δεν έχουμε αναρωτηθεί το ίδιο πράγμα κι εμείς σκαλίζοντας τα πλαίσια, σχεδόν με μανία όταν δεν βρίσκουμε τη βασίλισσα; Κι αυτή η ερώτηση μετατρέπεται σε υποθετική απάντηση αν ναι, είναι γριά, θα την κόψουν, θα την αντικαταστήσουν. Αν όχι το έχουν πράξει ήδη ή απλά εγώ δεν τη βρίσκω; Μήπως την σκότωσα με αδέξιους χειρισμούς; (ερωτήματα αρχαρίων)
Ακόμα όμως και κατα τη διάρκεια του χειμώνα, στην παρένθεση που δημιουργούν οι Αλκυονίδες μέρες, αναρωτιόμαστε το ίδιο βρίσκοντας όλο και κάπου εντός του μελισσοκομείου μας κάποιο αρρενοτόκο μελίσσι.
Η Plath θα μπορούσε να ονοματιστεί μοιραία ποιήτρια. Στα οκτώ της έτη χάνει τον πολυαγαπημένο της πατέρα. Η απώλεια του πατέρα της προδιέγραψε ένα ταραγμένο μέλλον με στοιχειωμένους στίχους βγαλμένους από τη μελωδία της κατάθλιψης.
Η Plath δεν θα αποφύγει τον εγκλεισμό της σε ψυχιατρική κλινική μετά από μια απόπειρα αυτοκτονίας πριν ολοκληρώσει τις σπουδές της και υπόκειται σε θεραπεία με ηλεκτροσόκ. Ανακάμπτει γρήγορα, επανέρχεται για να ολοκληρώσει τις σπουδές και τα καταφέρνει με επιτυχία λαμβάνοντας έπαινο και μια υποτροφία που θα την ταξιδέψει στην Αγγλία. Εκεί γνωρίζει τον επόμενο άντρα της ζωής της. Τέντ Χιούζ (Ted Hughes 1930-1998). Σε αυτό το όνομα ακούει ο έρωτας. Έξι μήνες μετά παντρεύονται και μετακομίζουν στην Αμερική.
Το 1960 η Plath μένει έγκυος στο πρώτο της παιδί τη Frieda Rebecca. Έπειτα από σχεδόν 1,5 έτος έρχεται και το δεύτερο παιδί, ο Nicholas. Η οικογένεια μετακομίζει από την πνιγηρή πόλη σε ένα αγρόκτημα στο Devon. Ο Hughes και η Plath γράφουν, ερωτεύονται, βιώνουν την απόλυτη ευτυχία.
Οι γείτονες της Plath θα την μυήσουν στα μυστικά της μελισσοκομίας και θα την εκπαιδεύσουν ως μελισσοκόμο. Η Plath ίσως με αυτόν τον τρόπο ήθελε να φτάσει πιο κοντά στον πατέρα της. Σε σύντομο χρονικό διάστημα θα μάθει για την παράνομη σχέση του συζύγου της με μια οικογενειακή τους φίλη. Η κατάθλιψη από την σκοτεινιά αναδύεται στην επιφάνεια και αυτή τη φορά επιδεικνύει το πιο αχόρταγο πρόσωπο της. Θα αιτηθεί διαζύγιο, θα πάρει τα παιδιά και θα μετακομίσει στο Λονδίνο.
Το πρωινό της 11ης Φεβρουαρίου η Plath θα ετοιμάσει πρωινό στα παιδιά της που κοιμούνται στο υπνοδωμάτιο, η ίδια θα κλειστεί στην κουζίνα και θα αυτοκτονήσει αφήνοντας να διαχυθεί το υγραέριο.
Στη σύντομη καριέρα και ζωή της η Plath ήταν πολύ παραγωγική. Τα μελισσοκομικά ποιήματα συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο Ariel το οποίο επανεκδόθηκε από την κόρη της μετά το θάνατο του Hughes. Το βιβλίο Ariel ήταν το κύκνειο άσμα της Plath καθώς σε αυτό εξομολογείται στον πιο ακραίο ίσως και στον πιο ειλικρινή βαθμό αυτά που κρύβονταν στην ψυχή της σε σχέση με τον πατέρα της, το σύζυγό της και τις μέλισσες.
Το Ariel εκδόθηκε πρώτη φορά από τον Hughes αλλά με διαφορετική κατανομή στα ποιήματα. Όταν το εξέδωσε τα μελισσοκομικά ποιήματα βρίσκονταν κάπου στη μέση του βιβλίου. Όμως έπειτα από την αποκατεστημένη έκδοση της κόρης τους όπως ήταν στην αρχική κατανομή βρέθηκαν στο τέλος.
Ίσως με αυτόν τον τρόπο η Plath να ήθελε να κλείσει το κεφάλαιο της ζωής της. Όπως άρχισε, με τις μέλισσες...
Η Plath ξεσκεπάζει τις αγωνίες ενός αρχάριου Μελισσοκόμου ο οποίος δεν γνωρίζει τι πρέπει να κάνει, ποιον απαραίτητο εξοπλισμό να κρατά στην πρώτη του επίσκεψη σε μελισσοκομείο. Και αυτός ο φόβος για τα κεντρίσματα, ο αρχέγονος φόβος για την άγρια φύση στροβιλίζεται σαν εμμονή. Ευτυχώς οι συνάδελφοι της είναι προνοητικοί, άλλωστε και οι ίδιοι ξεκίνησαν ως αρχάριοι:
Ποιοι να’ ναι αυτοί πάνω στη γέφυρα που με περιμένουν;
Είναι χωρικοί –
Ο εφημέριος, η μαμή, ο καντηλανάφτης, ο πράκτορας των μελισσών.
Μέσα στο αμάνικο καλοκαιρινό μου φόρεμα είμαι εντελώς απροστάτευτη,
Κι αυτοί είναι όλοι γαντοφορεμένοι και σκεπασμένοι, γιατί δε
με ειδοποίησε κανείς;
Χαμογελούν και βγάζουν τούλια κάτω από αρχαία καπέλα.
Εγώ είμαι γυμνή σαν το λαιμό της κότας, κανείς δε μ’ αγαπάει;
Μα ναι, να η γραμματέας των μελισσών με τη λευκή ποδιά της,
Κουμπώνει τις μανσέτες στους καρπούς μου και το άνοιγμα
από το λαιμό μου μέχρι τα γόνατα.
Τώρα είμαι μεταξένιο γαλατόχορτο, οι μέλισσες δεν θα με προσέξουν.
Δεν θα μυρίσουν το φόβο μου, το φόβο μου, το φόβο μου.
Στίχοι από το ποίημα "Η συνάθροιση των μελισσοκόμων"
Γράφει ακόμα και για τις αποφάσεις που λαμβάνει ένα μελίσσι ενόψει χειμώνα, καταδεικνύοντας με σαφή τρόπο πως τα αρσενικά μέλη της κοινωνίας είναι αναλώσιμα. Εμφανίζει το πιο σκληρό πρόσωπο της μελισσοκομικής φύσης με έναν ανάλαφρο τρόπο σχεδόν τραγικά ειρωνικό.
Οι μέλισσες είναι όλες γυναίκες ,
Δούλες και η μακρόστενη βασιλική δέσποινα .
Ξεφορτώθηκαν όλους τους άντρες ,
Τους χαζούς , αδέξιους , σκουντούφληδες , τους άξεστους .
Ο χειμώνας είναι για τις γυναίκες -
Η γυναίκα ακίνητη , πλέκοντας ,
Με συνοδεία το λίκνισμα ισπανικής καρυδιάς ,
Το κορμί της ένας βολβός μέσα στο ψύχος , χωρίς μυαλό για να
σκεφτεί .
Στίχοι από το ποίημα "Χειμωνιάζει"
Άλλοτε φαίνεται ο φόβος να μετριάζεται από την εμπειρία και την εξοικείωση με τις μέλισσες και τα κεντρίσματα:
Με γυμνά τα χέρια ,παραδίνω τις κερήθρες.
Ο άντρας με λαμπερό χαμόγελο, με χέρια γυμνά,
Τα τούλινα γάντια μας τακτικά και γλυκά,
Οι τράχηλοι των καρπών μας γενναίοι κρίνοι.
Αυτός κι εγώ
Στίχοι από το ποίημα "Κεντριά."
Κι άλλοτε η δύναμη του μελισσιού και του Μελισσοκόμου αντιπαλεύουν με τη λογική της φύσης και του ανθρώπου:
Αναρωτιέμαι πόσο να πεινούν,
Αναρωτιέμαι, θα με αγνοούσαν άραγε
αν άνοιγα τις κλειδαριές και δέντρο γινόμουν σε μια άκρη;
Λαβούρνο σε ξανθή δενδροστοιχία,
το μισοφόρι μιας κερασιάς.
Ίσως να με περιφρονούσαν στη στιγμή
με τη φεγγαρίσια μου στολή, το πένθιμο μου βέλο.
Πηγή δεν είμαι μελιού
Γιατί να μου επιτεθούν;
Αύριο σπλαχνικός θα γίνω Θεός, ελεύθερος θα τις αφήσω.
Το κουτί είναι μόνο προσωρινό.
Στίχοι από το ποίημα "Η άφιξη του κουτιού* με τις μέλισσες"
*Ίσως η λέξη μελισσόδεμα δεν είναι απόλυτα εύληπτη από το ευρύ αναγνωστικό κοινό εν αντιθέσει με τους μελισσοκόμους όπου η λέξη μελισσόδεμα τους είναι οικεία και γι' αυτό δεν χρησιμοποιήθηκε.
Αν θέλετε να διαβάσετε τα μελισσοκομικά ποιήματα της Plath κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις μελάνι και με τίτλο "Άριελ" από τις εκδόσεις Μελάνι με αριθμό ISBN: 978-960-9530-38-5
Στο παρόν άρθρο σε καμία περίπτωση δεν επιχειρήθηκε να αποδομηθεί και να αποκρυπτογραφηθεί ο βαθύς συμβολισμός στην ποίηση της Plath. Ο συντάκτης του άρθρου επιχείρησε να συσχετίσει τη μελισσοκομική γνώση αποτυπωμένη μέσα από τις εύθραυστες λέξεις της ποίησης και το ποιητικό πρίσμα μιας ποιήτριας. Δεν επιχειρήθηκε καμία είδους φιλολογική ανάλυση, ο συντάκτης περιορίστηκε αυστηρά και αντικειμενικά στη μελισσοκομική χροιά των στίχων.
Καλό ξεχειμώνιασμα!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου